Franekers

Jou komme op disse webside naast ut Nederlâns ok ut Frys, Bildts en Franekers teugen. Bestuerders òf onderfraagden komme as dat kin, in hun eigen taal an ’t woard. De basustaal fan de webside is Nederlâns.

Webside

De basustaal fan de gemeenteluke webside is Nederlâns. We hewwe ut probeard, un webside in alle fier talen. Maar helaas werkte dat nyt in ‘e praktyk.

Digitale toegankelukhyd

De webside fan un gemeente mut foldoën an de wet op digitale toegankelukhyd. Dit betekent dat mînsen met un beperking de infòrmasy op ‘e webside ok begripe kinne mutte. Su is der bijfoarbeeld un foarlezer foar mînsen dy nyt goëd sien kinne, der is un fertaalfunksy en kinne jou met jou toetsebòrd makkeluk deur de webside loadse. Disse  mogelukheden binne der (nòg) nyt in alle fier talen fan Waadhoeke.

Kommunikasy

De basustaal in de kommunikasy fan gemeente Waadhoeke is Nederlâns, mar jou kinne ok ut Frys, Bildts òf Franekers teugen komme in persberichten òf andere artikels en teksten. Wannear der mînsen siteard wurde, doën we dat sitaat, wêr dat kin, in de eigen taal fan dy persoan.

Berichten dy met ut Frys òf ut Bildts te maken hewwe, skrive we at dat kin òf past ok in dy taal. Mar wel op un wize dat elkeneen ut begripe kin, en ut recht doët an ut meartaluge karakter fan de gemeente en hur bewoaners.

An de baly òf an de telefoan òf in un e-mail òf un briif an de gemeente, kinne jou naast ut Nederlâns, ok ut Frys, Bildts òf Franekers bruke. Maar…Taal is un kommunikasymiddel. We mutte mekaar wel goëd begripe kinne. Dus wêr noadug skakele we over op ut Nederlâns.

Teugen ônze metwerkers kinne jou Nederlâns, Frys, Bildts òf Franekers prate. Ônze metwerkers kinne ut miskyn nyt allegaar prate, mar ferstaan en begripe doën se ut wel. Un telefoangesprek, wêrbij jou bijfoarbeeld Bildts prate, en de metwerker Frys òf Nederlâns, is heel normaal.

Wêr ut past, bruke ônze metwerkers ok hun eigen moeketaal. Mochten jou hem òf hur nyt ferstaan, dan kinne jou dat gewoan sêge. De metwerker sil dan overgaan op ut Nederlâns, òf un andere taal dy’t jou wel begripe. Ut gaat der om dat we mekaar ferstaan.

Stuere jou un e-mail òf un briif in ut Frys naar de gemeente, dan krije jou in prinsipe ok un reaksy in ut Frys werom.

Wij wille dat ônze inwoaners fertroud binne òf rake met ut Frys, Bildts en Franekers. Wij wille de sichtberhyd fan disse talen fergroate, deurdat jou de talen regelmatug teugen komme. En wij wille ônze bewoaners útnoaduge en anmoëduge hun moeketaal te bruken.

De taalnoata ‘Waadhoeke, Lân fan Taal’

Waadhoeke is un unike meartaluge gemeente. Dêr binne wij tròts op, dat wille wij behouwe en fersterke. Wij streve naar mear gebrúk fan ut Frys, Bildts en Franekers in un meartaluge gemeente wêr ut fanselfsprekend is om disse talen naast en deur mekaar te bruken. Dêrfoar is disse taalnoata skreven.

Ut taalbelied draait om 3 woarden: fertroud, sichtber en útnoadugend

• Fertroud: fertrouwd gaat over de identiteit, over wy we binne en hoe belangryk ut is om jou útdrukke te kinnen in de taal dy ut bêste bij jou past.
• Sichtber: dêrnaast wille we de sichtberhyd fan taal in ônze gemeente fergroate. Ut sien fan ut Frys, Bildts òf Franekers leidt tòt ut self bruken fan un taal.
• Ütnoadugend: wij wille útnoadugend weze naar ônze inwoaners om hun eigen taal te bruken en/òf om kennus te maken met ônze talen, om disse te learen en te bruken.

Punt 20: ‘Lân fan Taal – Taalbeleid gemeente Waadhoeke en eerste evaluatie’ (2019)

As earste gemeente in Fryslân het Waadhoeke sîns 2021 un meartalughydskoördinatòr. Gerard de Jong helpt bedriven, taalòrganisasys en de gemeente op ut gebied fan taal. Jou kinne bij hem terecht met jou fragen over alles wat met taal te maken het.

Gerard de Jong

Sîns de seumer fan 2021 het de gemeente, in de persoan fan Gerard de Jong, un meartalughydskoördinatòr. Gerard set um in om de talen fan Waadhoeke te promoaten, ut gebrúk der fan te an te moëdugen en de sichtberhyd fan foaral de kleine(re) talen te fergroaten.

Gerard helpt taalòrganisasys, suas Bildts Aigene en ut Genoatskap foar ut Behoud fan ut Franekers met ut ontplooien fan aktiviteiten en ut anfragen fan subsidys en onderhoudt en bout ut taalnetwerk in de gemeente út. Hij òrganiseart taalevenementen, suas Taaldâg en Taalpriis Waadhoeke en hij is ut anspreekpunt foar bewoaners, bedriven en òrganisasys at ut om taalsaken gaat.

Binnen de gemeente werkt hij an ut anmoëdugen fan meartalughyd en de útfoëring fan ut taalbelied.

Lees hier un fraaggesprek út ut VNG-magazine (juny 2023) met Gerard de Jong over syn werk.

Inspireare, kennus dele en fergroate, en samenwerke: tegare sette de partijen fan ut taalplatfòrm in Waadhoeke hun in foar ut Frys, Bildts en Franekers.

Taalplafòrm Waadhoeke is un groep fan instellingen en òrganisasys dy’t hun op wat foar wize dan ok insette foar taal en meartalughyd. Elke dry maanden komt ut Taalplafòrm bij mekaar. Dan wurde aktuele saken en ontwikkelingen bepraat,  ideeën útwisseld en samenwerkingen angaan op ut gebied fan taal.

Ut taalplatfòrm bestaat út ferteugenwoardugers fan de Afûk, Bildts Aigene, Ut Genoatskap foar ut Behoud fan ut Franekers, provînsy Fryslân, Jongerenraad Waadhoeke, Keunstwurk, bibliotheken Noord-Fryslân, ut onderwiis en mear. Meartalughydskoördinatòr Gerard de Jong is foarsitter fan ut Taalplafòrm. Foar mear infòrmasy kinne jou met hem kontakt opnimme.

Bildts Aigene

Sichting Bildts Aigene in St. Annaparochie is dé òrganisasy binnen Waadhoeke, dy’t um inset foar de Bildtse taal. Ut Bildts wurdt in de foarmaluge gemeente Ut Bildt feul  praat. De stichting het as doël ut “hoeden en noeden fan de Bildse taal, kultuur en history’ en maakt dit aktyf sichtber. De stichting òrganiseart evenementen suas ut Bildts Diktee en de Gedichte-avend, bringt boeken út foar jong en oud, het un foto- en filmargyf en stimuleart moëdugt op elk flak de Bildtse taal en kultuer an. Webside: www.bildtsaigene.nl

Ut Genoatskap foar ut Behoud fan ut Franekers

Ut Franekers is un fariant fan ut Stâdsfrys. In 2014 richtte un groep entoesjastelingen fan ut Franekers, ut Genoatskap foar ut Behoud fan ut Franekers op. Ut Genoatskap set um in foar ut behoud fan ‘hun geliefde taaltsy’, dat foaral in de stâd Franeker praat wurdt. Se òrganiseare ferskeidene aktiviteiten en geve ferskillende boekjes út. In 2021 ferskeen – as kroan op hun werk – ut Franeker Woardeboek, dat de earste Taalpriis fan de gemeente Waadhoeke won. Ut Genoatskap òrganiseart ok elk jaar ut Franeker Diktee. Webside: www.genoatskap.frl

Afûk

Naast Bildts en Franekers wurdt in Waadhoeke uteraard ok feul Frys sproken. De Afûk, festugd in Liwadden, set um provînsybreed in foar de Frise taal en kultuer. De òrganisasy òrganiseart kursussen, promoat ut Frys, werkt met ut onderwiis en bedriifsleven an ut gebrúk fan de Frise taal en set um in Europees ferbân in foar minderhydstalen. Danksij de Afûk binne der naast Frise inmiddels ok Bildtse en Franeker Tomke-boekjes ferskenen. Webside: www.afuk.frl

Wij beloane elk jaar ut leukste, bêste òf meest bisondere taalinisjatyf met de Taalpriis Waadhoeke. De priis wurdt útreikt tidens de Taaldâg, op ‘e UNESCO Dag van de Moedertaal.

Der is geen gemeente in Nederlân su ryk an talen as de gemeente Waadhoeke. Met ut Nederlâns, Frys, Bildts en Franekers binne we hier ryk! Om ônze fier talen in ut sontsy te setten, òrganiseare we op òf rôn de UNESCO Dag van de Moedertaal – op 21 febrewary – un Taaldâg.

Tidens de Taaldâg wurdt de Taalpriis Waadhoeke útreikt. Dy priis gaat naar ut mooiste taalinisjatyf fan ut ôflopen jaar. Had Bildts Aigene un aksy wêrmet ut Bildts ekstra sichtber was? Het un bewoaner òf un bedriif op un bisondere wize andacht fraagd foar ut Franekers? Òf was der un ander projekt om ut gebrúk fan ut Frys, Bildts òf Franekers an te moëdugen? Jou kinne altyd un persoan, un bedriif òf un òrganisasy nomineare bij taalkoördinatòr Gerard de Jong, fia g.dejong@waadhoeke.nl

At jou hulp noadug hewwe, is ut fijn at jou jou moeketaal prate kinne. De gemeente gaat welwezensòrganisasys hierbij helpen met advys en bijskoaling sudat hun metwerkers alle talen fan Waadhoeke ferstaan kinne.

At jou hulp òf sòrg noadug hewwe, is ut fijn at jou jou moeketaal prate kinne. Ut útlêgen fan un persoanluke situasy gaat faak ut bêste in de eigen taal. At ut kin, past de metwerker um dêr op an. We gaan op kòrte termyn bijskoalingsmogelukheden, suas taalkursussen, foar metwerkers fan ut gebiedsteam anbieden

Meartalug opgroeie is heel goëd foar de (taal-) ontwikkeling fan kynders. Wij moëduge dit an  op ferskillende wizen.

Meartalughyd geeft feul foardelen.: su binne meartaluge kynders taalgefoëluger en leare se sneller un derde, fierde òf fijfde taal. Ferder binne jou, at je mear talen prate in ut foardeel bij ut soeken naar un baan. En mînsen dy’t hun leven lang regelmatug twee òf mear talen bruke, krije later minder snel lâst fan demênsy.

Mear infòrmasy over meartalug opfoëden fine jou hier: https://heitenmem.nl/meertalig-opvoeden/

As Gemeente ondersteune wij hierbij graag ut onderwiis, konsultasyburos, biblioteken en kynderopfangòrganisasys. Wij sette ôns bijfoarbeeld in foar un betere ferankering fan ut Bildts op de Bildtse skoalen.

Woane jou in Waadhoeke en gaan jou trouwen? Elk bruidspaar kin kieze foar un huwelukstoespraak in ut Nederlâns, Frys, Bildts, Franekers òf Nederlânse Gebaretaal (NGT). Ut trouboekje dat jou krije as jou trouwe, is in alle fier talen beskikber.

Jou krije un Taalkado foar jou kyndsy at jou bij de gemeente Waadhoeke angifte doën fan de geboarte. Ut Taalkado bestaat út un mooie kartonnen bewaardoas met infòrmasy over meartalug opfoëden en taalontwikkeling, en un antal leuke dingen suas un Tomke kartonboekje en un sachte koêsdoek.

Komme jou in ônze mooie gemeente woanen? Dan krije jou un welkomstpakket met dêrin infòrmasy over de gemeente. Dêrbij sit ok infòrmasy over de meartalughyd en de ferskillende talen, dy’t hier praat wurde.

De gemeente het subsidys foar kultuerele, spòrt- en taalaktiviteiten. Suas bijfoarbeeld un subsidy foar ut fertalen fan toaneelstukken. Benieuwd òf jou taalaktiviteit hierfoar in anmerking komt? Nim dan kontakt op met ônze taalkoördinatòr.

De bedriven in ônze gemeente late graag sien dat se tròts binne op hun eigen taal. Taal is krek su goëd un streekprodukt as Lòskoppen òf Bildtse geitekees dat binne. Ut biedt selfs ekstra kânsen.

Ônze taalkoördinatòr Gerard de Jong kin bedriven ferder helpe om de eigen taal (mear) toe te passen. Nim hierfoar kontakt met um op.