Bildts

Dou komst op deuze websait naast ‘t Nederlâns ok ‘t Frys, Bildts en Franekers teugen. Bestuurders of goenent die’t intervjoed binne, komme, at dat kin, in hur aigen taal an ‘t woord. De basistaal fan de sait is Nederlâns.

Websait

De basistaal fan de gemeentlike websait is Nederlâns. Wij hewwe prebeerd om ’n websait in alle fier talen te hewwen, maar spitig genog werkte dat in de praktyk niet.

Digitale toeganklikhyd

De websait fan ‘n gemeente mot foldoen an de wet op digitale toeganklikhyd. Dut betekent dat mînsen met ‘n behaining de informasy op de websait ok begripe kinne. Soa is d’r befoorbeeld ‘n foorlezer foor mînsen die’t niet goed sien, d’r is ‘n fertaalfunksy en kînstou met dyn toetsebôrd maklik deur de websait hine navigere. Deuze middels binne d’r (nag) niet in alle fier talen fan Waddenhoek.

Kommunikasy

De basistaal in de kommunikasy fan gemeente Waddenhoek is Nederlâns, maar dou kînst ok ‘t Frys, Bildts of Franekers teugenkomme in persberichten of ândere artikels en teksten. Wanneer’t d’r mînsen siteerd worre, doen wij dat sitaat, wer’t ‘t kin, in de aigen taal fan die persoan.

Berichten die’t met ‘t Frys, Franekers of ‘t Bildts te krijen hewwe, skrive wij, at dat kin of past, ok in die taal. Maar al op ‘n menier dat elkeneen ’t begripe kin en ‘t recht doet an ‘t meertalige karakter fan de gemeente en hur beweuners.

An de baly of an de tillefoan of in ‘n e-mail of brief an de gemeente, kînstou naast ‘t Nederlâns ok ‘t Frys, Bildts of Franekers brúkke. Maar… taal is ‘n kommunikasymiddel. Wij motte nander al goed begripe kinne. Dus wer norig skakele wij over op ‘t Nederlâns.

Teugen ôns metwerkers kînstou Nederlâns, Frys, Bildts of Franekers prate. Ons metwerkers kinne ’t meskyn niet allegaar prate, maar ferstaan en begripe doen se ’t al. Atstou in ‘n tillefoangesprek angeefst datstou befoorbeeld Bildts praatst, en de metwerker Frys of Nederlâns, is heel normaal.

Wer’t dat past, brúkke ôns metwerkers ok hur aigen mimmetaal. Mochtest him of hur niet ferstaan, dan kînstou dat gewoan sêge. De metwerker sil dan overgaan naar ‘t Nederlâns, of ‘n ândere taal die’tstou al begrypst. ‘t Gaat d’rom dat wij nander ferstaan.

Stuurstou ‘n e-mail of brief in ‘t Frys an de gemeente, dan krijstou in prinsipe ok ‘n Frise reäksy werom.

Wij wille dat ôns inweuners fertroud binne of rake met ‘t Frys, Bildts en Franekers. Wij wille de sichtberens fan deuze talen fergroate, omdatstou de talen gau ‘s teugenkomst. En wij wille ôns beweuners útnoadige en stimulere hur mimmetaal te brúkken.

De taalnota ‘Waadhoeke, Lân fan Taal’

Waddenhoek is ‘n unike meertalige gemeente. Der binne wij groats op en dat wille wij behouwe en fersterke. Wij streve naar ’t meer brúkken fan ’t Frys, Bildts en Franekers in ’n meertalige gemeente der’t ‘t loochys is dat deuze talen naast- en deurnander brúkt worre. Derfoor is de taalnota skreven.

‘t Taalbelaid draait om 3 woorden: fertroud, sichtber en útnoadigend.

• Fertroud: fertroud gaat over identiteit, over wie’t wij binne en hoe belangryk ‘t is om dij útdrukke te kinnen in de taal die’t ’t beste bij dij past.
• Sichtber: dernaast wille wij de sichtberens fan taal in ôns gemeente fergroate. ‘t Sien fan ‘t Frys, Bildts of Franekers laidt tot ’t sels brúkken fan ‘n taal.
• Uitnoadigend: wij wille útnoadigend weze naar ôns inweuners hur aigen taal te brúkken en/of om kinnis te maken met ôns talen, om deuze te leren en te brúkken.

Punt 20: ‘Lân fan Taal – Taalbeleid gemeente Waadhoeke en eerste evaluatie’ (2019)

As eerste gemeente in Frysland het Waddenhoek sont 2021 ‘n meertalighydskoördinator. Gerard de Jong helpt bedriven, taalorganisasys en de gemeente op ‘t gebied fan taal. Bij him kînstou terecht met dyn fragen over alles wat met taal te krijen het.

Gerard de Jong

Sont de seumer fan 2021 het de gemeente, in de persoan fan Gerard de Jong, ‘n meertalighydskoördinator. Gerard set him in om de talen fan Waddenhoek te promoaten, ‘t gebrúk d’rfan te stimuleren en de sichtberens fan fooral de klaine(re) talen te fergroaten.

Gerard helpt taalorganisasys, lykas Bildts Aigene en ‘t Franeker Genoatskap, met ‘t ontplooien fan aktiviteiten en subsidyanfragen en onderhout en bout ‘t taalnetwerk in de gemeente út. Hij organiseert taaleveneminten, lykas de ‘Taaldâg’ en ‘Taalpriis Waadhoeke’, en hij is ‘t anspreekpunt foor beweuners, bedriven en organisasys at ‘t om taalsaken gaat.

Binnen de gemeente werkt-y an ‘t stimuleren fan meertalighyd en de útfoering fan ‘t taalbelaid.

Lees hier ’n intervjoe út ‘t VNG-magazine (juny 2023) met Gerard de Jong over syn werk.

Inspirere, kinnis dele en fergroate en metnander werke: metnander sette de pertijen fan ‘t Taalplatform in Waddenhoek hur in foor ‘t Frys, Bildts en Franekers.

Taalplatform Waadhoeke is ‘n groep fan instellings en organisasys die’t him op wat foor menier dan ok insette foor taal en meertalighyd. Om ‘e drie maanden komt ‘t Taalplatform bijnander. Dan worre aktuele saken en ontwikkelings bepraat, ideeën útwisseld en samenwerkings angaan op ‘t gebied fan taal.

‘t Taalplatform bestaat út ferteugenwoordigers fan de Afûk, Bildts Aigene, Franeker Genoatskap, provincie Fryslân, Jongerenraad Waadhoeke, Keunstwurk, bibliotheken Noord-Fryslân, ‘t onderwiis en meer. Meertalighydskoördinator Gerard de Jong is foorsitter fan ‘t Taalplatform. Foor meer informasy kînstou met him kontakt opnimme.

Bildts Aigene

Stichting Bildts Aigene is dé organisasy binnen Waddenhoek die’t him inset foor de Bildtse taal. ‘t Bildts wort in de froegere gemeente ‘t Bildt ’n prot praat. De stichting het as doel ‘t ‘hoeden en noeden fan de Bildtse taal, kultuur en history’ en maakt dut aktyf sichtber. De stichting organiseert eveneminten, krekt as ‘t Bildts Diktee en de Gedichte-aven, bringt boeken út foor jong en oud, fertaalt teksten naar ’t Bildts, het ‘n foto- en filmargyf en stimuleert op alle flakken de Bildtse taal en kultuur. Websait: www.bildtsaigene.nl

Genoatskap foar ut Behoud fan ut Franekers

‘t Franekers is ‘n fariant fan ‘t Stâdsfrys. In 2014 richtte ‘n groep anthoesjaste liefhewwers fan ‘t Franekers, ‘t Genoatskap foar ut Behoud fan ut Franekers op. ‘t Genoatskap set him in foor ‘t behoud fan ‘hur geliefde taaltsy’, dat fooral in de stâd Franeker praat wort. Se organisere ferskaidne aktiviteiten en geve allerlaai boekys út. In 2021 ferskeen - as kroan op hur werk – ‘t Franeker Woardeboek, dat de eerste Taalpriis fan de gemeente Waddenhoek won. ‘t Genoatskap organiseert ok elk jaar ’t Franeker Diktee. Websait: www.genoatskap.fr

Afûk

Naast Bildts en Franekers wort in Waddenhoek fansels ok ’n prot Frys praat. De Afûk, festigd in Luwt, set him provînsybreed in foor de Frise taal en kultuur. De organisasy hout kursussen, promoat ‘t Frys, werkt tegaar met ‘t onderwiis en bedriifsleven an ‘t gebrúk fan de Frise taal en set him in Europees ferband in foor minderhydstalen. Deur de Afûk binne d’r naast Frise inmiddels ok Bildtse en Franeker Tomke-boekjes ferskenen. Websait: www.afuk.frl

Wij beloane alle jaren ‘t leukste, beste of meest besondere taalinisjatyf met de ‘Taalprijs Waadhoeke.’ De prijs wort útraikt tidens de Taaldâg, op de ‘UNESCO-Dag van de Moedertaal.’

D’r is gyn gemeente in Nederland soa ryk an talen as de gemeente Waddenhoek. Met ‘t Nederlâns, Frys, Bildts en Franekers binne wij hier ryk! Om ôns fier talen in ‘t sontsy te setten, houwe wij op of rônd de ‘UNESCO-Dag van de Moedertaal’ – op 21 febrewary – ‘n Taaldâg.

Tidens de Taaldâg wort de ‘Taalpriis Waadhoeke’ útraikt. Die priis gaat naar ‘t mooiste taalinisjatyf fan ‘t ôflopen jaar. Had Bildts Aigene ‘n aksy wermet ‘t Bildts ekstra sichtber waar? Het ‘n beweuner of ‘n bedriif op ‘n besondere menier andacht froegen foor ‘t Franekers? Of waar d’r ’n ânder projekt om ‘t gebrúk fan ‘t Frys, Bildts of Franekers te stimuleren? Dou kînst altyd een, ‘n bedrijf of ’n organisasy, nominere bij taalkoördinator Gerard de Jong, fia g.dejong@waadhoeke.nl.

Astou sorg norig hest, is ‘t noflik datstou dyn mimmetaal prate kînst. De gemeente gaat welwezenorganisasys hierbij helpen met adfys en trainings, soadat hur metwerkers alle talen fan Waddenhoek ferstaan kinne.

Astou hulp norig hest, is ‘t noflik datstou dyn mimmetaal prate kînst. ‘t Utlêgen fan ‘n persoanlijke sitewasy gaat faak ‘t beste in de aigen taal. At ‘t kin, past de metwerker him derop an. Wij gaan op korte termyn trainingsmooglikheden, krekt as taalkursussen, foor metwerkers fan ‘t gebiedstiim anbieden.

Meertalig opgroeien is heel goed foor de (taal-)ontwikkeling fan kines. Wij stimulere dut op ferskillende menieren.

D’r binne ’n prot foordelen an meertalighyd: soa binne meertalige kines taalgefoeliger en lere se sneller ‘n dârde, fierde of fijfde taal. Feerder binstou in ’t foordeel astou meer talen praatst bij ‘t finen fan ‘n baan. En mînsen die’t hur leven lang gau ‘s twee of meer talen brúkke, krije later minder gau last dan demintsy.

Meer informasy over ‘t meertalig opfoeden fynstou hier: https://heitenmem.nl/meertalig-opvoeden/

As gemeente ondersteune wij graag ‘t onderwiis, konsultasybero’s, bibletheken en kynderopfangorganisasys hierbij. Wij sette ôns befoorbeeld in foor ‘n betere ferankering fan ‘t Bildts op de Bildtse skoalen.

Weunstou in Waddenhoek en gaanstou trouwen? Alle bruidsparen kinne kieze foor ‘n huwlikstoespraak in ‘t Nederlâns, Frys, Bildts, Franekers of Nederlânse Gebarentaal (NGT). ‘t Trouboeky datstou krijst, is in de fier talen beskikber.

Dou krijst ‘n Taalkedo foor dyn poppy astou bij de gemeente Waddenhoek angifte doenst fan de geboorte. Het Taalkedo bestaat út ‘n mooie kartonnen bewaardoas met informasy over meertalig opfoeden en taalontwikkeling, maar ok ‘n stikminnig leuke dingen krekt as ‘n Tomke kartonboeky en ‘n sachte koesdoek.

Komstou in ôns mooie gemeente weunen? Dan krijstou ‘n welkomstpakket met derin informasy over de gemeente. Derbij sit ok informasy over de meertalighyd en de ferskillende talen die’t hier praat worre.

De gemeente het subsidys foor kulturele, sport- en taalaktiviteiten. Befoorbeeld ’n subsidy foor ‘t fertalen fan teneelstikken. Benijd of dyn taalaktiviteit hierfoor in anmerking komt? Nim dan kontakt op met ôns taalkoördinator.

De bedriven in ôns gemeente late graag sien dat se groats op hur aigen taal binne. Taal is krekt soa goed ’n streekprodukt as loskoppen of Bildtse bokkekees dat binne. ‘t Biedt sels ekstra kânsen.

Ons taalkoördinator Gerard de Jong kin bedriven feerder helpe om de aigen taal (meer) toe te passen. Nim hierfoor kontakt met him op.