Speerpunt 2

Een gemeente met sterke dorpen en wijken waar voldoende goede woningen staan, voorzieningen bereikbaar zijn en ons erfgoed wordt gekoesterd​.

Onze stad en onze dorpen zijn eeuwen geleden ontstaan. Die geschiedenis is nog goed te zien. Het karakter van onze dorpen, binnenstad en wijken is op veel plekken uniek en kenmerkend. Maar er zijn ook nog veel plekken die verbeterd kunnen worden. We maken een begin met inventariseren van de kwaliteit van onze dorpen en de plekken waar het beter kan. We vinden de opbouw van dorpen en wijken en het beeld van gebouwen en groen belangrijk. Als veranderingen plaatsvinden benutten we die om de opbouw en het beeld van onze dorpen en wijken te behouden en te versterken. Extra zuinig zijn we daarbij op ons erfgoed in de vorm van beschermde stads- en dorpsgezichten, gebouwen, archeologisch waardevolle plekken en ons groene erfgoed.

We vinden dat onze inwoners op een passende manier moeten kunnen wonen in onze gemeente. Maar dat niet alleen. We willen ook een aantrekkelijke gemeente zijn voor nieuwkomers. Nieuwkomers zijn welkom en hebben we ook nodig om voldoende arbeidskracht te houden in een gemeente die vergrijst. We willen in de eerste plaats goed zorgen voor onze bestaande voorraad aan woningen. Met woningcorporaties maken we afspraken over het vernieuwen en verduurzamen. Ook helpen we particuliere eigenaren waar dat mogelijk is met coaching, advies en kennis over de mogelijkheden van duurzaamheidssubsidies. We bouwen ook nieuwe woningen. Dit kan door het toevoegen van woningen of door sloop en vervanging. We doen dat om te voorzien in de grote woningvraag, het wegtrekken van mensen te voorkomen en om mensen aan te trekken. De komende jaren verwachten we nog een stijging van het aantal huishouden en zien we ook vraagdruk, op langer termijn is dit onzeker. We plannen onze nieuwbouw stap voor stap in ons woningbouwprogramma. We bouwen bij de stad, de grote kernen en in de vorm van maatwerk bij de overige kernen. Dit gebeurt in een goede verhouding tot de schaal van het dorp; hoe kleiner het dorp hoe bescheidener de eventuele nieuwbouw. Waar mogelijk kunnen we plekken benutten waar een bedrijf of voorziening verdwijnt om nieuwe woningen te realiseren. Zo gaan we zuinig om met onze ruimte.

We verwachten alleen in de grotere kernen gestapeld te bouwen. In andere kernen bouwen we grondgebonden. De nadruk ligt daarbij op eensgezinswoningen en voldoende en passende woningen voor alle doelgroepen. Voorbeelden hiervan zijn kleine levensloopbestendige woningen of kleinschalige woon-zorgvormen. Voor woningeigenaren bieden we voorlichting om huizen levensloopbestendig/zorgbestendig te maken. In een aantal kernen van onze gemeente bestaat al een breed aanbod aan zorg- en welzijnsvoorzieningen. Dit zijn Franeker, St.-Annaparochie, Tzummarum, Tzum, Menaam en Dronryp. Deze spreiding van zorgvoorzieningen willen we behouden en versterken. Het maakt dat mensen op een relatief korte afstand zorgvoorzieningen kunnen vinden. We vinden het belangrijk dat iedereen ook een betaalbare woning kan vinden. Dit geldt zowel voor huurwoningen als koopwoningen. Er zijn voldoende geschikte sociale huurwoningen nodig voor inwoners die niet kunnen kopen en voor wie de vrije sector huur te duur is. Ook is er vraag naar middeldure huurwoningen. We zijn en blijven daarover in gesprek met de woningcorporaties, huurdersorganisaties en ontwikkelaars. We staan open voor bijzondere vormen van wonen. Denk bijvoorbeeld aan meergeneratiewoningen of plannen om met meerdere huishoudens een woonproject op te zetten waar mensen naar elkaar omzien.

Voor zowel Franeker als St.-Annaparochie streven we naar een compact winkelcentrum. Franeker heeft een duidelijke verzorgende functie voor de regio. We blijven werken aan de kracht van Franeker als aantrekkelijke en vitale stad waarbij de historische binnenstad als visitekaartje dient. Het kernwinkelgebied en horecaconcentratiegebied houden we compact. Zo optimaliseren we de beleving van een bruisend stadshart en bieden we het comfort van winkels en andere publiekstrekkers op korte afstand van elkaar. Ook in St.-Annaparochie is het belangrijk om de winkels en andere publieksgerichte functies bij elkaar te houden. Dit relatief grote dorp heeft een duidelijke functie voor een wijdere omgeving. Compactheid, bereikbaarheid en parkeermogelijkheden houden het centrum van deze kern aantrekkelijk.

Ons uitgangspunt is tenminste één ontmoetingsplek, buiten of binnen, per kern. Hoe kleiner een kern hoe belangrijker samenwerking daarbij is. Waar maatschappelijke voorzieningen voor onderwijs, sport of cultuur samen kunnen gaan is dat gunstig voor het beheer en het behoud van deze voorzieningen. Ook de verduurzaming van een gebouw is beter haalbaar als voorzieningen samenkomen. In nieuwe situaties en bij een noodzaak van structurele verbetering van maatschappelijke voorzieningen kijken we steeds of we kunnen clusteren en ruimtes voor meerdere doelen kunnen gebruiken. Ook samenwerkingen tussen maatschappelijke voorzieningen en commerciële voorzieningen zijn denkbaar. Bijvoorbeeld om ontmoetingsplekken in de kleinste kernen te behouden.

Onze kernen hebben een wisselend aantal voorzieningen. We weten dat er in de toekomst waarschijnlijk een verdere verdunning plaats zal vinden. Niet alles is overal. Des te belangrijker is de bereikbaarheid van de voorzieningen die misschien niet in het eigen dorp voor handen zijn, maar wel in het dorp verderop. Zorg voor veilige wandel- en fietsverbindingen is daarbij een eerste vereiste. Wandelen en fietsen zijn immers de meest duurzame en gezonde manieren van vervoer. Daarnaast is behoud van openbaar vervoer belangrijk. We bepleiten het belang hiervan bij de provincie Fryslân die daarover gaat. We denken graag mee over alternatieve vormen van gedeeld vervoer die vanuit dorpen, wijken of ondernemers worden aangedragen. Tot slot ondersteunen we de verdere verbetering van onze digitale bereikbaarheid in het buitengebied, de kernen en op bedrijfsterreinen. Dit doen we in het besef dat goede digitale verbindingen inmiddels onmisbaar zijn voor werk, onderwijs, ondernemen en leefbaarheid.