Speerpunt 8

Een gemeente met een waardevol landschap waarin de landbouw in balans is met de natuur​.

Onze gemeente is een gemeente met hoofdzakelijk grondgebonden landbouw. Dit willen we zo houden. Hierbij passen geen nieuwe intensieve veehouderijen.  We denken mee en gaan graag in gesprek met ondernemers die hun bedrijf meer natuurinclusief willen maken. Dit kan bijvoorbeeld door een meer natuurvriendelijke bedrijfsvoering, door bloemrijke randen van akkers, door sloten en vaarten met natuurlijke oevers en/of door een natuurinclusieve inrichting van het erf. Dit soort initiatieven dragen bij aan de groenblauwe dooradering van het landelijke gebied.

We willen samen met betrokken agrarische ondernemers en ketenpartners bijhouden hoe het met de verzilting gaat. Om verzilting te vertragen en als voorbereiding op droge periodes waken we over de zoetwatervoorraad. Zie voldoende zoetwatervoorraad/berging in het landelijke gebied voor meer informatie hierover.

We gaan zorgvuldig om met het landschap en met ons erfgoed. En we vragen onze bewoners en ondernemers om dat ook te doen. Daar waar veranderingen zijn benutten we die om het landschap te onderhouden en versterken. Zo kan een nieuw fietspad samengaan met een mooie bloemrijke berm en kan de versterking van onze dijk samengaan met de aanleg van natuurlijke en aantrekkelijke dijkplassen.

In ons landschap zijn er plekken die we extra belangrijk vinden en die we niet alleen willen behouden maar ook willen versterken. Dit is bijvoorbeeld de Sedyk/Zeedijk die in fasen verstevigd wordt. Dat is een mooie kans om ook het landschap en de recreatieve aantrekkelijkheid te versterken. Ook de oude Middelzeedijk is zo’n voormalige overgang van land naar water. Deze dijk is vrijwel geheel beplant. De beplanting koesteren we en vullen we aan waar daar aanleiding toe is. Een andere grote doorlopende beplanting is de beplanting langs de oude wegverbinding tussen Franeker en Marsum. Dit soort beplantingen zijn belangrijk vanuit de historie en voor de natuur.

In het relatief open landschap van onze gemeente verdienen ook de boerenerven aandacht. Het zijn vaak erven met monumentale boerderijen die vanouds zijn voorzien van erfbeplanting. In het onderzoek naar landschapselementen bleek dat nog maar 10% van de boerenerven een robuuste beplanting heeft. We stimuleren erfbeplanting en waken over behoud. We maken een Kwaliteitsnota erven buitengebied. Dit doen we als hulp voor eigenaren van een erf om een goed erfinrichtingsplan te maken, en voor onze gemeente om veranderingen op erven goed te begeleiden.

Ons Kleiterpenlandschap en Zeepolderlandschap kan verrijkt worden door meer groenblauwe dooradering. We doelen daarbij op bermen, akkerranden, sloten slootkanten die bijdragen aan landschap en natuur. Ze benadrukken de structuur van het landschap en vormen belangrijke verblijfplaatsen en verbindingen voor de natuur. Onze gemeente draagt daar zoveel mogelijk aan bij door ecologisch bermbeheer. We betrekken de eigenschappen van onze landschappen bij de afweging van initiatieven. Daarbij gebruiken we onder meer de waarden die voor de verschillende landschap zijn opgenomen op de waardenkaart.

Waadhoeke heeft een relatief open landschap. Die openheid is in het buitendijks gebied overweldigend. Ook in het Bildt is het landschap open maar wel met dorpen en dijken als onderbrekingen. In het terpenlandschap zien we het verschil van kwelderwallen en kweldervlaktes. Op de kwelderwallen liggen dorpen, zijn de meeste boerderijen gesitueerd en is ook de meeste beplanting.

We behouden onze open landschappen. In kernranden of op kwelderwallen kunnen uitzonderingen worden gemaakt. Denk bijvoorbeeld aan een voedselbos bij een dorp of een boomgaard bij een boerenerf. Dit is maatwerk waarbij we het afwegingskader van deze Omgevingsvisie gebruiken. Een andere uitzondering is het Gardernierslandschap. Dit landschap, tussen Marssum en Wier, was een tuindersgebied  waar vanouds beplante perceelsranden voorkwamen. Hier willen we perceelsrandbeplantingen juist stimuleren.

In Waadhoeke beschermen en versterken we de natuurlijke donkerte. We zijn een gemeente waar donkerte nog volop aanwezig is. Ons doel is het versterken van de beleving van donkerte en van het bewustzijn van deze waarde, bij onze inwoners, bedrijven en onze eigen medewerkers. Deze waardevolle omgevingskwaliteit wordt in Nederland steeds zeldzamer. We vinden de positieve beleving van donkerte en het vergroten van het bewustzijn belangrijk. Donkerte is iets kostbaars, dat hoort bij onze gemeente en dat we willen beschermen. Donkerte is belangrijk voor de mens, voor biodiversiteit en voor de sterrenhemel. Het maakt van oudsher deel uit van onze identiteit. In de bestaande waardenkaart is een donkertegebied aangewezen. Hier is donkerte nog het meest aanwezig in de gemeente.

Ons erfgoed in het landelijke gebied omvat onze monumentale gebouwen zoals boerderijen, staten en stinzen en ons groene erfgoed. Daarnaast zijn ook onze terpen en archeologisch waardevolle plekken belangrijk. We zijn trots op ons erfgoed en willen het voor de toekomst behouden en onder de aandacht brengen. Ons erfgoed is verbonden met onze inwoners. Het laat zien wat onze ontstaansgeschiedenis is. En het is een belangrijk onderdeel van de aantrekkelijkheid van onze gemeente.

We ontvangen graag bezoekers die hierin geïnteresseerd zijn. Mogelijkheden om te overnachten kunnen onder meer geboden worden in karakteristieke boerderijen of andere gebouwen in ons landschap of in onze kernen. Ook kunnen toeristische routes verbonden worden aan interessante plekken waar informatie wordt geboden over onze geschiedenis. We verwelkomen initiatieven zoals dat voor herstel van het voormalige landgoed Groot ter Horne bij Bitgum/Bitgumermole.

Nieuw is dat we niet alleen naar monumenten kijken maar ook naar de omgeving van monumenten. Juist in het buitengebied vragen sommige monumenten om een zone rondom het gebouw/de state of de terp die belangrijk is om het erfgoed tot zijn recht te laten komen. Dit noemen we het monumentenbiotoop.

We werken het beleid voor erfgoed uit in een programma.